Улаанбаатар хотын авто замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай анхдагч хуулийн төсөл, түүнийг дагалдуулж 27 хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл боловсруулснаа Засгийн газрын хуралдаанаар Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар танилцууллаа.

Иргэд машины дугаараа худалдаалах, барьцаалах, бэлэглэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ

-Монгол Улсын нийт хүн амын 43 хувь нь нийт нутаг дэвсгэрийн 0.03 хувь болох Улаанбаатар хотод амьдарч байна. Нийслэлд бүртгэлтэй тээврийн хэрэгслийн тоо 680 мянга байгаа. 2022 онд хилээр 99 мянган тээврийн хэрэгсэл орж ирснээс 94 мянга нь Улаанбаатар хотод бүртгэгдсэн. Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар 90 мянган тээврийн хэрэгсэл импортоор орж ирснээс 86 мянга нь Улаанбаатарт хөдөлгөөнд оролцож байна. Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг нэмэх зорилгоор жил бүр улс, нийслэлийн хөрөнгө оруулалт хийж байгаа ч импортоор орж ирж байгаа машины тоог гүйцэхгүй, хэдэн зуун км зам нэмж тавиад ч авто замын түгжрэлийг бууруулахгүй нь тодорхой байна. Иймээс цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний хүрээнд Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээний даацад тохируулж автомашины дугаар олголтын дээд хязгаарыг НИТХ батлах, одоо автомашины дугаар эзэмшиж байгаа иргэд дугаараа бусдад худалдаалах, барьцаалах, бэлэглэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ. Тодруулбал, автомашиныхаа дугаар болон машинаа салгаж бусдад худалдаалах эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгоно.

Улаанбаатарт төлөвлөлтгүй, замбараагүй барилга барихыг хязгаарлана

Мөн Улаанбаатар хотод төлөвлөлтгүй, замбараагүй барилга байгууламж барихыг хязгаарлах зохицуулалт орж ирж байна. 2000 оноос хойш гэр хорооллыг барилгажуулах хүрээнд тодорхой ажлууд хийсэн. Гэтэл “Натур” худалдааны төв, Яармагийн дэнж, мөн Дөлгөөн нуур орчмын орон сууцны хороолол төлөвлөлтгүй, стандартгүй бетонон ширэнгэ болж хувирсан. Иймээс бид цаг алдалгүй Улаанбаатар хотын барилгажилт, ерөнхий төлөвлөгөө, түүнд нийцсэн орон сууцны стандарт, нормуудыг тогтоох шаардлагатай байна. Энэ хүрээнд архитектур төлөвлөлтийн даалгавар болон барилга эхлэх зөвшөөрөл олгоод байгаа 1500 гаруй нэгж талбар бүхий барилгажилтын ажлыг хязгаарлах, цаашлаад хотын ерөнхий төлөвлөлт бүхий газруудад шилжүүлэх зохицуулалтыг анхдагч хуулийн төсөл болон дагалдах хуулиудад тусгаж байгаа.

Төвийн зургаан дүүрэгт 0.04, 0.07 га газар олгохыг зогсооно

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол дээд цэгтээ хүрээд байна. Гэсэн ч нийслэл болон дүүргийн Засаг даргын захирамжаар 0.07, 0.04 га газрыг амины болон зуслангийн зориулалтаар олгож байгааг энэ хууль болон дагалдах хуулиудад бүр мөсөн зогсоохоор шийдвэрлэсэн. Өөрөөр хэлбэл, төвийн зургаан дүүргийн Засаг дарга нар газар олгох эрх зүйн зохицуулалтыг хязгаарлаж байна. Захын гурван дүүргийн хувьд газар олгох процесс цаашид үргэлжилнэ. Түүнчлэн Нийслэлийн Засаг дарга таван тохиолдолд л газар олгоно. Нэгдүгээрт, төр бүтээн байгуулалт хийх зорилгоор эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг барих тохиолдолд, хоёрдугаарт, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн харилцааг хэрэгжүүлэх үүднээс газар олгоно. Гуравдугаарт, хотын ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу дуудлага худалдаагаар, дөрөвдүгээрт, дахин төлөвлөлт буюу гэр хорооллыг барилгажуулах бүсэд өртсөн аж ахуйн нэгжүүдтэй хэлэлцээр хийж, ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу нүүлгэн шилжүүлэх зорилготой газар олгох юм. Тавдугаарт, царцаасан барилга байгууламжид урьд нь олгосон газрыг дахин төлөвлөсөн бүсэд шилжүүлэн суурьшуулахтай холбоотойгоор газар олгоно.

Худалдан авах ажиллагаанд гарсан нэг алдаа нь зөвхөн төрийн байгууллагуудын түвшинд хийгдэж байгаа нь юм. Иймээс нийслэл, дүүргийн Худалдан авах ажиллагааны газар, хэлтсийн зарим орон тоог цомхотгон, тендерийн жишиг бичиг баримт боловсруулах ажлыг шинэ хууль болон дагалдах хуулиудад мэргэжлийн холбоодод шилжүүлнэ. Тендерийн жишиг баримтын дагуу үнэлгээний хороод сонгон шалгаруулж, харилцан хяналтыг бий болгох юм.

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөр газраа чөлөөлөх иргэдэд гурван төрлийн санал тавина

Бүх том төсөл, хөтөлбөр газар чөлөөлтөөс болж зогсонги байдалд орсон. Иймээс анхдагч хуулийн төсөлд газар чөлөөлөлттэй холбоотой харилцааг зохицуулсан өөрчлөлтийг оруулж байгаа. Тухайн нөлөөллийн бүсэд орсон иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын 65-аас дээш хувийн дэмжлэг авсан тохиолдолд газар чөлөөлтийг албадан гүйцэтгэх, нөхөн олговрыг төр тэр дор нь олгоно.

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг 20 гаруй жил ярьсан. Харамсалтай нь дахин төлөвлөлтөөр газраа чөлөөлсөн олон иргэн орон байраа алдаж, ажил явагдахгүй байна. Иймд дахин төлөвлөлтийг нэгдсэн журмаар хотоос иргэн, аж ахуйн нэгжүүдэд гурван төрлийн санал тавьж, 65-аас дээш хувийн санал авсан тохиолдолд газар чөлөөлтийн ажлыг гүйцэтгэх нөхцөлийг оруулж ирж байгаа. Нэгдүгээрт, иргэд газраа жишиг үнээр буюу бэлэн мөнгөөр худалдах, хоёрдугаарт, түр орон сууцанд орж, дараа нь тухайн байршилд барьсан орон сууцыг өмчлөх, гуравдугаарт, бэлэн орон сууцаар газар, объектоо солих юм.

Эдгээр суурь реформыг хийхгүйгээр цаашид хот агаарын бохирдол, авто замын түгжрэлээс салах боломжгүй гэсэн дүгнэлтэд нийслэлд өмнө нь хийсэн суурь судалгаануудад үндэслэн хүрсэн. Мөн Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын эрх зүйн байдлын тухай хууль, бусад дагалдах хууль тогтоомжуудаар нийслэл хотын дүрэм, стандартуудтай холбоотой зохицуулалтыг давхар тодотгоно. Хотын дүрэм, хотод баримталбал зохих стандартуудыг тодорхой хуульчилж өгч байгаа. Жишээлбэл, орон сууцны нэг давхрын байрны зориулалтыг өөрчилж, үйлчилгээний зориулалттай объект болгохыг хориглоно. Мөн төв магистрал гудамж, зам дагуу хориглосон үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж байгааг болиулна.

Нийтийн тээврийн стандарт, мөн метро зэрэг нийтийн тээврийн томоохон төрлүүдийг нэвтрүүлэх эрх зүйн зохицуулалт, түүнтэй холбоотой харилцаануудыг тусгасан. Нийтийн тээврийн санг хэрхэн бүрдүүлэх үү, юунд зориулах вэ гэх агуулга бүхий суурь өөрчлөлтийн төслийг өнөөдрийн Засгийн газрын хуралдаанд танилцууллаа. Үүнтэй холбоотойгоор яамдаас санал авч, тодорхой саналуудыг тусгасны дараа тус анхдагч хууль болон дагалдах хуулийн төслүүдийг холбогдох журмын дагуу Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэн, ойрын хугацаанд УИХ-д өргөн барина гэлээ.

-Түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах богино хугацааны ямар шийдлүүд байна вэ?

-Богино хугацааны шийдлүүд бий. Бид төлөвлөлтөө гаргаж байна. Анхдагч хуулийн төслийг боловсруулахын тулд өмнө нь хийсэн суурь судалгаа, бусад холбогдох баримтууд дээр үндэслэн эхний ээлжид суурь бодлогын баримт бичгүүдээ гаргаж буй юм. Үүний дараа агаарын бохирдол, түгжрэлийг бууруулах чиглэлд богино хугацаанд хийх төлөвлөгөөнүүдийг танилцуулна. Мөн томоохон бүтээн байгуулалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг боловсруулах, холбогдох яамдаас санал авах чиглэлээр ажиллаж байгаа.

Барилга нь босдоггүй олон жил болсны улмаас иргэд хохирч буй тохиолдол олон байна. Тиймээс энэ асуудлуудад шийдэл гаргах, өмнө нь баримталж ирсэн гэр хорооллыг орон сууцжуулах бодлогуудад томоохон өөрчлөлт хийх эрх зүйн зохицуулалтуудыг мөн хуулийн төсөлдөө оруулсан. Улаанбаатар хотод зургаан дэд төв бий. Дахин төлөвлөлтөөр орон сууцжуулах 150 мянган айлын орон сууцны хорооллын төлөвлөлт бэлэн байгаа. Тиймээс Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөнд дахин тодотгол хийх бөгөөд шинэ төлөвлөлт нь хотын стандарт, дүрэм журам, нормыг баримтална. Мөн аль болох өндөр бус барилга барих чиглэлээр төлөвлөлт гаргаж байгаа. Үүнтэй холбоотой газар чөлөөлөлт, орон сууцжуулах төлөвлөгөөнд хот өөрөө гардаж оролцох зохицуулалтуудыг хууль, эрх зүйн хүрээнд оруулахаар төлөвлөж байна.

-Дахин газар олгохгүй гэхээр иргэдийн газар өмчлөх эрхэд халдаж байгаа юм биш үү?

-Инженерийн шугам сүлжээгүй бүсэд дахин 0.07 га газар олгоод, ногоон бүс рүүгээ тэлээд байвал эцэстээ агаарын бохирдол тасралтгүй нэмэгдэнэ. Одоо хотын төвийн зургаан дүүрэгт, инженерийн шугам сүлжээтэй бүсэд газар олгох асуудлыг зөвхөн дуудлага худалдаагаар шийднэ. Улаанбаатар хотын захын гурван дүүрэгт иргэд 0.07 га газар авах хүсэлтээ илгээж болно.

-Ногоон автобусны асуудал ямар шатандаа явна вэ?

-Өчигдөр НЗДТГ-аас “Тэнүүн-Огоо” ХХК-тай байгуулсан Худалдах, худалдан авах гэрээг цуцалсан. Цаашид тус компаниас ямар ч автобус нэмж авахгүй. Ногоон автобусыг бүр авахгүй. Өнөөдөр НЗДТГ-аас автобус худалдаж авах олон улсын тендерийг нээлттэй зарласан. “Тэнүүн-Огоо” ХХК-д өмнө нь урьдчилгаа хэлбэрээр шилжүүлсэн мөнгөө нэхэмжлэх, иргэний нэхэмжлэлээр тооцуулах хүсэлтээ АТГ-т хүргүүлээд байна. Тус компанийн дансанд одоогоор 11 тэрбум төгрөгийн барилт хийсэн. Мөн “Тэнүүн-Огоо” ХХК-ийн өмчлөлд байгаа бүх хөрөнгийг царцаасан.

-Та хэдэн орлогчтой ажиллах вэ?

-Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын хуульд зааснаар Нийслэлийн Засаг дарга хоёр орлогчтой ажиллана. Засаг даргын нэгдүгээр орлогчоор Хууль зүй, дотоор хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан П.Сайнзоригийг, хоёрдугаар орлогчоор УИХ-ын даргын зөвлөхөөр ажиллаж байсан хуульч, судлаач О.Номинчимэгийг томилохоор болсон.

-Голын голдиролд барьсан барилгуудыг хэзээ нураах вэ?

-Өмнөх Засаг даргын гаргасан “S’Outlet”, “Шунхлай” шатахуун түгээх станц, “Aqua garden” зэрэг барилгыг нураах шийдвэрийг хэрэгжүүлэн ажиллана. Ирэх долоо хоногт албадан нураах гүйцэтгэгч шалгарна. “Aqua garden”-тай холбоотой асуудалд бид маш хүлээцтэй хандаж байгаа. “Барилгын үйл ажиллагаагаа зогсоо, цаашид нэмэлт зардал гаргахгүй байхад анхаар” гэхчлэн сануулж ажилласан. Харамсалтай нь тус барилгын компанийн зүгээс ажлаа зогсоохгүй, эрчимтэй үргэлжлүүлж байна. Эрчим хүчийг нь тасалсан боловч цахилгааны нэмэлт эх үүсвэр залган, барилгын ажлаа үргэлжлүүлж байгаа. Уг ажлыг зогсоож, захиргааны шийдвэрийн биелэлтийг хангуулах чиглэлээр ажиллана. Өндөр барилга учир хүний амь, эрүүл мэндийг хохироохгүй байхад анхаарна. Байгаль орчны улсын байцаагч тус барилгыг нураах шийдвэр гаргасан. Уг шийдвэрийг хууль тогтоомжийн дагуу Нийслэлийн Засаг дарга, түүний харьяа байгууллагууд гүйцэтгэх ёстой. Монгол Улсад ийм өндөр барилга нураах туршлагатай компани байхгүй. Тиймээс бусад улсаас гүйцэтгэгч шалгаруулна.